Paglisan (Group 8)

LIONGO  (mito mula sa kenya)

 Isinalin sa Filipino ni Roderic P. Urgelles

 Ibinuod ni Marina Gonzaga-Merida

Sinuri ng ikalimang pangkat

 1. PAGKILALA SA MAY AKDA 

         

               Ang akda ay isang mito kung kaya’t walang katiyakan ang sumulat nito. 

              Sa kabilang banda, sinasabing ang mitolohiya ni Liongo ay parte ng kasaysayan ng Kenya Coast noong 1200 o sa huling bahagi ng 1600, dito nagmula ang konsepto ng “Matrilinear, Ozi, Patrilinear, Faza at Gala”

2. URI NG PANITIKAN 

           Ang akda ay isang piksyon o kathang isip lamang. Ito ay gumamit ng imahinasyon upang maipahayag nang masining ang akda. Sa paraang ito, napupukaw ang atensyon ng mga mambabasa sapagkat hindi pangkaraniwan ang akdang ito. Ito rin ay isang masining na paraan upang makilala ang dating sistema ng bansang Kenya.

3. LAYUNIN NG AKDA

          Ang layunin ng akda o gusto iparating ng may akda ay huwang basta bastang magtitiwala sa kahit sino sapagkat sa bandang huli, lahat ay maaaring maging traydor at ang pagiging malakas sa lahat ng bagay katulad ni Liongo. Kahit siya ay nakulong nakagawa pa rin siya ng paraan upang makatakas.

4. TEMA O PAKSA NG AKDA

        

             Ang akdang ito ay masasabi kong makabuluhan sapagkat kapupulutan ito ng mga aral na magagamit natin sa buhay. Ang tema ng akdang ito ay tungkol sa pagtitiwala sa iba, kung sila ba ay dapat pagkatiwalaan o hindi, ang pagkakaroon ng determinasyon upang malampasan ang mga pagsubok, at ang pagiging matatag kahit ano pang mangyari.

5. MGA TAUHAN/ KARAKTER SA AKDA LIONGO 

LIONGO

           Si Liongo isang mitolohikal na bayani na isinilang sa isa sa pitong bayang nasa baybaying-dagat ng Kenya. Siya may natatanging lakas at kasintaas ng isang higante. Hindi siya nasasaktan o nasusugatan ng anumang sandata ngunit kapag itinurok ang isang karayom sa kanyang pusod, siya ay mamamatay. Hari siya ng Ozi at Ungwana sa Tana Delta, at Shangha sa Faza o isla ng Pate. 

MBWASHO 
            Ina ni Liongo 

SULTAN AHMAD 
             Si Sultan Ahmad ay pinsan ni Liongo at kinilalang kauna-unahang namuno sa Islam. Siya ang kabuuang hari ng Pate at ang kanyang nais ay mawala si Liongo.

6. TAGPUAN/ PANAHON 

         
               Naganap ang kwento o mito Sa bansang Kenya, Silangang Africa, na isang totoong Lugar ngunit ang kwento/mito na Liongo ay pawang kathang-isip lamang at walang katotoohanan.

7. NILALAMAN O BALANGKAS NG MGA PANGYAYARI 

             Ang pangyayari sa nasabing mito ay pangkaraniwan sapagkat ang pangyayari ay kadalasang nangyayari sa iba pang mga akda na kung saan ang mga taong itunturing mo pang pamilya ang magtataksil at papatay sa iyo. Ang pagkakasunod-sunod nito ay maayos at madaling naiintindihan, ang normal na pagkakasunod-sunod ng balangkas ng kwento ay ginamit dito at kahit luma na ito ay kapupulutan pa rin ito ng aral.

8. MGA KAISIPAN O IDEYANG TAGLAY NG AKDA MGA KAISIPAN O IDEYANG NAKAPALOOB SA AKDA:

        

          - Ang Ina mo lamang ang bukod tangi mong mapagkakatiwalaan sa lahat ng bagay o sa mga sikretong mayroon ka. 

          - Hindi lahat ng kadugo mo ay mapagkakatiwalaan, minsan kung sino pang kadugo mo ay siya pang naghahangad ng pagbagsak mo. 

          - Maging matalino sa mga desisyong gagawin sa buhay upang hindi ka mapahamak.

9. ESTILO NG PAGKAKASULAT NG AKDA 

            

                Ang akdang Liongo ay gumamit ng mga salitang payak at mabababaw lamang kaya’t madaling maunawaan ito. Hindi rin ito nagkaroon ng anumang bagay na maaaring makagulo sa takbo ng kwento. Ang manunulat ay walang kinikilingan at nailathala nito ang panig ng bawat isa. Ito ay may kahalagahang tutugon sa panlasa ng mambababasa at merong katangian ng isang mahusay na akda sapagkat ang mitong ito ay tatatak sa isip mo sapagkat hindi naging masaya ang katapusan ng akda.

TEORYANG PAMPANITIKAN  

               Ang teoryang REALISMO ay maaaring mailapat rito sapagkat ang pagtataksil sa kanya ng sarili niyang kadugo ay nangyayari talaga sa totoo buhay. Ang mga taong tulad naman ni Sultan Ahmad na pipilitan kang pabagsakin ay umiiral pa rin hanggang ngayon.

              Maaaring ding ilapat ang teoryang EKSISTENSYALISMO sapagkat mayroong kakayahan si Liongo na makapagdesisyon ukol sa kanyang buhay, ang pagpasiya niyang tumakas ay nagpapatibay sa teoryang ito sapagkat alam niya ang maaaring maging resulta ng kanyang pagtakas. Isa pang halimbawa ay ang kaniyang anak na lalaki na pinili ang pagtataksil at pagpatay sakanya.

            Ang panghuling teorya na maaaring ilapat ay ang HISTORIKAL sa kadahilang ito ay naisulat/nagpasaling dila noong unang panahon pa sa bansang kenya.

10. BUOD 

                 Si Liongo ay isang bayani na may natatanging lakas at kasintaas ng isang higante. Siya ay hindi nasasaktan o nasusugatan ngunit kapag siya ay natusok ng karayom sa pusyo, siya ay mamamatay. Sa kabutihang palad, siya at ang kanyang Ina na si Mbwasho lamang ang nakakaalam nito. 

                  Si Liongo ay hari ng ilang lugar sa Isla ng Pate ngunit ang kabuuang hari nito ay ang kanyang pinsan na si Sultan ahmad. Nais ni Sultan Ahmad na mawala si Liongo kaya’t binilanggo niya ito at kinadena. Gumawa siya ng mahaba at papuring awitin na inawat ng tao sa labas ng bilangguan at lumikha ng malakas na ingay na sumira sa kadena ni Liongo. Nakatakas siya at nagtungo sa kagubatan. Nanirahan siya roon kasama ang mga Watwa. Natuto si Liongo na pandayin ang kanyang kasanayan sa paghawak ng busog at pana. Kalaunan siya ay nanalo sa paligsahan ng pagpapana na binalak ng hari para siya ay mahuli. Siya nga ay nahuli ngunit muling nakatakas. Si Liongo ay nagtagumpay sa pakikipaglaban sa Galla (Wagala) kung saan ang hari nito ay nagpasyang ikasal ang kaniyang anak na babae kay Liongo. Sila ay nagkaanak na lalaki na kalaunan ay nagtaksil at pumatay sakanya.